سِرِک (CEREC)
تکنولوژی سرک چیست؟
در سال ۱۹۸۰ پروفسور ورنر مورمان در دانشگاه زوریخ ، ایده بازسازی تاج دندان با استفاده از کامپیوتر را مطرح نمود طبق نظر او، میبایست از تاج دندان آسیب دیده تصاویر دقیقی تهیه نمود. قسمتهای از بین رفته دندان را ابتدا به روی کامپیوتر طراحی و سپس ماشین تراش این قطعه طراحی شده را دقیقاً از داخل یک قطعه مکعب سرامیکی تراشیده و آماده سازی نماید.
در سال ۱۹۸۵ اولین دندان با این روش بازسازی شد . یک سال بعد کمپانی زیمنس امتیاز تحقیق ،توسعه و بهره برداری از این روش را از پروفسور ورنر مورمان خرید ٫ و با توسعه آن نام سرک را بر آن نهاد .
درمانهای سرک به دو صورت چیر ساید و لب ساید نجام میشوند . در روش چیر ساید تمامی تجهیزات مورد نیاز برای ترمیم دندان در مطب دندانپزشکی قرار میگیرد .دندانپزشک بعد از آماده سازی دندان و تهیه اسکن از آن تمامی مراحل ساخت ترمیم را شخصاً انجام داده و ترمیم در همان جلسه به روی دندان بیمار به صورت نهایی نصب میگردد .این روش نیازمند دانش ،مهارت و تجربه بسیار دندانپزشک میباشد . در روش لب ساید ، بعد از تهیه اسکن از دندان ، فایل اسکن شده به لابراتوار دندانسازی ارسال میشود و تمامی مراحل ساخت ترمیم توسط تکنسین دندانپزشکی انجام میپذیرد و نیازمند هیچ مهارت خاصی از سوی دندانپزشک نیست.
تاج دندانها به دلایل مختلفی به ترمیم نیاز پیدا میکنند
پوسیدگی، شکستگی اختلالات ژنتیکی ،بازسازی تاج ایمپلنتهای دندانی ، عمده دلایل آن میباشند.
به طور کلی به دو روش میتوان تاج یک دندان را بازسازی کرد:
۱_ روش مستقیم:
در این روش دندانپزشک تاج دندان را مستقیماً در داخل دهان بیمار بازسازی میکند. مثل پرکردگیهای آمالگام و ترمیمهای کامپوزیتی. که قسمتی از تاج دندان مستقیماً در داخل دهان ترمیم میشود. و یا حتی بریجهای اف آر سیFRC که تمام تاج یک دندان مستقیماً در دهان بازسازی میشود.
ایرادات این روش شامل، نیاز به مهارت مناسب دندانپزشک، خطر احتمال آلودگی ترمیم به بزاق و خون ،دسترسی محدود به تمام زوایای دندانها به خاطر کوچکی محیط دهان و غیره میباشد. اما مزیت آن این است که سریع بوده و در یک جلسه انجام میپذیرد.
۲. روش غیر مستقیم:
در این روش بعد از آمادهسازی دندان از دندانها قالبگیری میشود قالب به وسیله گچ مخصوص قالبریزی شده کست(مدل گچی دندان) ساخته میشود. سپس ترمیم مورد نیاز به روی کست ساخته شده، طی مراحل بعدی توسط دندانپزشک به روی دندان نصب میشود. در این روش تقریباً هیچ کدام از معایب روش مستقیم وجود نداشته یا به حداقل می رسد. از خطای انسانی کاسته میشود ،اما این روش بسیار زمان بر است چنانچه قبلاً مجبور شده باشید که برای دندانتان روکش ساخته شود ،این پروسه را تجربه کردهاید. پس روش غیر مستقیم گذشته از زمان بر بودن مراحل آن روش مطمئنتر و بهتری است
آنچه حوالی دهه ۸۰ میلادی ،در دنیای صنعت در حال فراگیر بودن بود ،به کارگیری کامپیوتر در طراحی و ساخت قطعات مختلف صنعتی بود. که اصطلاحا بدان کد -کم
CAD-CAM
COPMPUTER AIDED DESIGN
COMPUTER AIDED MANUFACTUR
میگویند.
پروفسور ورنر مورمان ایده به کارگیری کد کم در ساخت ترمیمهای تاج دندان را در سال ۱۹۸۰ در دانشگاه زوریخ ارائه نمود.
در حالی که خیلی زود مورمان درمانهای دندانپزشکی کد-کم را آغاز نموده بود, بسیاری از همکاران وی سیستم ابداعی او را به عنوان پدیدهای نابالغ و متعلق به آینده نگاه میکردند. اما مشارکت بیش از هزار نفر دندانپزشک و تکنسین دندانپزشکی در اولین سمپوزیوم بین المللی سرک در سال ۱۹۹۱ فصل جدیدی را در تاریخ دندانپزشکی دنیا آغاز نمود.
آشنایی من با تکنولوژی سرک از سال ۱۹۹۷ در زمانی آغاز شد که در دوران دانشجویی افتخار دانش آموزی نزد آقای دکتر فرخ آصفزاده متخصص به نام دندانپزشکی ترمیمی را داشتم.
زمانی که شانس آن را پیدا کردم تا با این پدیده روز دنیا به صورت تئوری آشنا شوم. مطالعه مقالات و دستاوردهای سرک ادامه داشت تا زمانی که در سال ۲۰۰۵ در جریان بازدید از نمایشگاه بینالمللیIDSآلمان برای اولین بار از نزدیک عملکرد سیستم را مشهاده نمودم.
شاید ایده وی در ابتدا حتی مضحک مینمود، اما همکاری او با برندستینی[BRANDEDTINI] تنها ۵ سال زمان نیاز داشت ،تا به واقعیت تبدیل شود.
در نوزدهم سپتامبر ۱۹۸۵ ایده او متولد شد. یک سال بعد سیستم ابداع شده وی مورد توجه زیمنس قرار گرفت و همکاری آنها در سال ۱۹۸۶ آغاز گردید. در سال ۱۹۹۷ شاخه تجهیزات دندانپزشکی زیمنس به سیرونا تغییر نام داد و و سیستم ابداعی مورمان را به نام سرک نامگذاری کرد .و تا به امروز همچنان پیشتاز تحقیق تولید و توسعه بهترین دستگاههای دندانپزشکی در دنیای دندانپزشکی دیجیتال میباشد.
با فراهم شدن شرایط آموزش و واردات سیستم در سال ۲۰۱۰ به همراه آقای دکتر مسعود راحتی و از مشهد، و احمدآبادی از تبریز، به عنوان اولین دندانپزشکان ایرانی راهی مرکز آموزشهای سیرونا در دبی شدیم.
یک سال بعد دوره پیشرفته را در دبی پشت سر گذاشته و در سال ۲۰۱۲ به همراه آقای دکتر مسعود راحتی اولین دندانپزشکانی بودیم که در کورس مستر سرک در شهر برلین شرکت میکردیم.
به علاوه در سالهای ۲۰۱۳ دوره شناخت مواد و متریال را ر مرکز آموزشهای ایوکولار در سوئیس گذرانیده و در سال ۲۰۱۴ تجربه آموزش در ویتای آلمان را کسب نمودم.
حال با گذشت ۱۴ سال از آغاز ارائه خدمات دندانپزشکی دیجیتال در ایران وقتی به پشت سر خود و روزهایی که دوراهیهای سخت تصمیمگیری برای شروع این راه جدید نگاه میکنم، با خود میاندیشم که چقدر خرسندم که در آن دوراهیها، بر ترسها و تردیدهای عدم اطمینان از انچه پیش رو خواهد بود،،پیروز شدم و امروز در حالی که بسیاری از کشورهای مدرن دنیا به دندانپزشکی دیجیتال به عنوان پدیدهای نوظهور نگاه میکنند ما در کشور عزیزمان دومین دهه برخورداری از این پدیده خارق العاده را سپری میکنیم.
بر طبق ایده او به جای قالبگیریهای سخت و ناخوشایندمتداول ،از دندان تصویر تهیه میشود.
سپس به روی این تصویر در کامپیوتر ترمیم دندان طراحی میشود.
در مرحله آخر ترمیم طراحی شده توسط ماشین تراش در همان جلسه از یک مکعب سرامیکی به صورت سه بعدی تراشیده میشود.
ترمیم آماده شده توسط دندانپزشک در همان جلسه بروی دندان نصب میشود.
به این ترتیب نه تنها تمام مزیتهای یک ترمیم غیر مستقیم ارتقاء پیدا میکند بلکه تنها ایراد آن که زمانبر بودن میباشد ،رفع شده سریعترین ترمیم ممکن ارائه خواهد شد.
به علاوه از آنجا که به جای قالبگیری در این روش از دندان اسکن تهیه میشود امکان انتقال آلودگیها از دهان به کست گچی و نهایتا له بیماروجود ندارد.
به عبارتی از آنجا که در هنگام اسکن کردن این امکان وجود ندارد که میکروبها وارد کامپیوتر شوند در نتیجه هیچگونه خطری به لحاظ انتقال عفونت از بیماری به بیمار دیگر وجود نداشته و پاکیزهترین درمان ممکن را برای بیمار به ارمغان خواهد آورد.
مکعبهای سرامیکی که ترمیم سرک از آنها ساخته میشود در رنگها و اندازههای بسیار در دسترس میباشند و همواره توسط دستگاههای بسیار دقیق در شرکتهای محدود سازنده انهاساخته میشوند، لذا همیشه بالاترین استاندارد به لحاظ ثبات رنگ و خصوصیات فیزیکی برقرار خواهد بود.
ترمیم ساخته شده برای دندان به صورت یک فایل اختصاصی در پرونده بیمار باقی مانده به همین دلیل هر زمان نیاز به بازیابی آن باشد به راحتی در دسترس قرار خواهد گرفت.
تمام ترمیمهای دندانپزشکی به علت تفاوت ضریب انقباض و انبساط مواد با بافت دندان به مرور زمان دچار نشت و پوسیدگی مجدد خواهند شد. ولی در روش سرک ماده ترمیم سرامیک است که رفتاری بسیار شبیه دندان دارد. به علاوه این ترمیم به وسیله سمان پلیمری به دندان باند میشود، لذا امکان نشت و پوسیدگی مجدد زیر آن قریباً به صفر میرسد.